Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

II Ca 269/13 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Białymstoku z 2013-06-14

Sygn. akt II Ca 269/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Barbara Puchalska

Sędziowie:

SSO Bogdan Łaszkiewicz

SSR del. Adam Czech (spr.)

Protokolant:

st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. Z.

przeciwko K. Z.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 9 stycznia 2013 r. sygn. akt XI C 1473/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód R. Z. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. Z. kwoty 12.902 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z zabudowanej budynkiem mieszkalnym i budynkiem gospodarczym nieruchomości, położonej w C. przy ulicy (...), za okres od dnia 2 kwietnia 2011 roku do dnia 12 czerwca 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

Pozwana K. Z. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Twierdziła, że wyprowadziła się z tej nieruchomości, a w czasie korzystania z niej zajmowała jedynie część budynku mieszkalnego o pow. 53 m 2. Z pozostałej jego części korzystała jedynie sporadycznie. Z działki i garażu faktycznie nie korzystała. Nie może więc powód domagać się zapłaty za korzystanie z całej nieruchomości. W przypadku uwzględnienia żądania wnosiła o odroczenie terminu płatności i rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty w sposób wskazany w toku sprawy.

Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2013 roku sygn. akt XI C 1473/12 Sąd Rejonowy w Białymstoku zasądził od pozwanej K. Z. na rzecz powoda R. Z. kwotę 12.902 złotych z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 24 lipca 2012 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku (pkt I); zasądzoną w pkt I wyroku kwotę rozłożył na dwie równe raty w kwotach po 6.451 złotych - pierwsza rata płatna do dnia 30 lipca 2013 roku zaś druga do dnia 31 stycznia 2014 roku, do 10-ego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat (pkt II); zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.379,19 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III); nakazał zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białymstoku kwotę 183,81 złotych tytułem nadpłaconych w sprawie wydatków (pkt IV).

Sąd Rejonowy stwierdził, że bezspornym jest to, że nieruchomość położona w C., przy ulicy (...), oznaczona numerem geodezyjnym (...), o pow. 110 m 2, stanowi majątek osobisty R. Z. oraz to, że w okresie od dnia 2 kwietnia 2011 roku do dnia 12 czerwca 2012 roku, znajdowała się ona we władaniu pozwanej K. Z. - byłej żony powoda R. Z.. Nieruchomość ta jest zabudowana murowanym budynkiem mieszkalnym, 3 – kondygnacyjnym, z dobudowanym gankiem, o pow. użytkowej 136, 4 m 2 oraz murowanym budynkiem gospodarczym, o pow. użytkowej 91 m 2 .

Sąd Rejonowy ustalił również, że między stronami w Sądzie Rejonowym w Białymstoku toczyło się postępowanie o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, w toku którego K. Z. występowała po stronie pozwanej. W sprawie sygn. akt IC 1143/09 ustalono, że pozwana do dnia 10 lutego 2009 roku korzystała z nieruchomości należącej do powoda na zasadzie użyczenia ( art. 710 kc), a od dnia 11 lutego 2009 roku bez tytułu prawnego jako posiadacz w złej wierze i od tej daty zobowiązana jest do zapłaty za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości na mocy art. 225 kc w zw. z art. 224 § 2 kc. W kolejnej sprawie o odszkodowanie prowadzonej pod sygn. akt XIC 986/11 strony zawarły ugodę, na mocy której pozwana zobowiązała się zapłacić powodowi kwotę 10 700 złotych w terminie do dnia 31 sierpnia 2012 roku tytułem bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości za okres od dnia 1 kwietnia 2010 roku do dnia 1 kwietnia 2011 roku , kwotę 600 złotych tytułem wydatków w sprawie i kwotę 2417 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Świadczenie to zapłaciła w ugodzonym terminie.

Następnie Sąd wskazał, jaka jest aktualna linia orzecznicza dotycząca zasad określenia odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Podał, że ciężar dowodu wykazania w niniejszej sprawie zasadności żądania kwoty po 896 złotych za miesiąc najmu obciąża powoda, albowiem to on z tego faktu wywodzi skutki prawne. Kwota ta została przez powoda określona na podstawie opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości w sprawie o sygn. akt X IC 986/11 Sądu Rejonowego w Białymstoku. Sąd przytoczył ustalenia do jakich doszedł biegły sądowy we wskazanej opinii.

Sąd stwierdził, że kwestionowanie przez pozwaną określonej w powyższej opinii możliwej do uzyskania na rynku stawki za m 2 , było przyczyną przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości w celu ustalenia wysokości czynszu jaki by powód mógł uzyskać za wynajem przedmiotowej nieruchomości. Ze sporządzonej w sprawie opinii, wskazał Sąd, wynika, że w okresie analizowanym, tj. od dnia 2 kwietnia 2011 roku do dnia 12 czerwca 2012 roku, powód mógł uzyskać za wynajem tej nieruchomości czynsz w kwocie 849 złotych miesięcznie.

Sąd wskazał, iż powyższe opinia nie była w sprawie kwestionowana. Uznał ją za rzeczową i fachową, przyjmując ją za podstawę dokonanych w sprawie ustaleń. Podnosząc, iż w analizowanym okresie czynsz nie wzrósł w sposób istotny, wskazał, że żądanie przez powoda od pozwanej stawki niższej niż określona w opinii, jest uzasadnione do kwoty dochodzonej pozwem , tj. 12902 złotych ( 14 x 896 = (...) + 358 ( 896: 30 = 29, 86 x 12 = 358, 32 ) = (...) ) .

Sąd wskazał, iż pozwana wnosiła jednak o uznanie, że powód niezasadnie domaga się zapłaty za korzystanie z całej nieruchomości. W analizowanym okresie czasu nie korzystała z budynku gospodarczego, bo nie nadawał się do tego z powodu złego stanu technicznego. Z całej nieruchomości gruntowej też nie korzysta. W budynku mieszkalnym zajmowała jedynie parter, tj. kuchnię, pokój , korytarz, łazienkę.

Sąd przytoczył treść wynikającą z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków G. M., E. W., H. K.. Wskazał, iż z akt niniejszej sprawy wynika, że pozwana zajmowała przedmiotową nieruchomość do dnia 12 czerwca 2012 roku. Okoliczność zwolnienia nieruchomości została przez pozwaną potwierdzona pismem z dnia 22 czerwca 2012 roku i pozostaje poza sporem ( k- 9 akt ). Oznacza to, wskazał Sąd Rejonowy, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwana korzystała z przedmiotowej nieruchomości.

Sąd uznał zeznania przesłuchanych w sprawie świadków za wiarygodne. Na ich podstawie oraz zeznań stron sąd ustalił zakres korzystania pozwanej z przedmiotowej nieruchomości. Stwierdził, iż wynika z nich, że w okresie od dnia 2 kwietnia 2011 roku do dnia 12 czerwca 2012 roku pozwana korzystała zarówno z nieruchomości gruntowej jak i znajdującego się na niej budynku. Z oczywistych względów korzystanie z działki było bardziej intensywne wiosną, latem i jesienią niż zimą, w czasie której ogranicza się do przechodu, przejazdu i należytego utrzymania. Świadkowie przesłuchani w sprawie, wskazał Sąd, potwierdzili tę okoliczność. Z akt sprawy, a w szczególności kopii dokumentacji zdjęciowej budynku mieszkalnego wynika, że znajdujące się w nim pomieszczenia mieszkalne jak najbardziej nadawały się do korzystania. To, że pozwana nie zajmowała jednocześnie wszystkich pokoi w budynku jest raczej oczywiste, ale nie oznacza że nie mogła nimi dysponować i objąć ich swoim posiadaniem. Korzystanie z pomieszczeń piwnicznych także zostało potwierdzone przez przesłuchiwanych w sprawie świadków. Wydaje się to oczywiste skoro ogrzewała budynek w czasie zamieszkiwania w nim. Poza tym, jak wynika z zeznań powoda, uniemożliwiła mu wynajęcie pokoi lokatorom, po ich zameldowaniu wyrzucając ich z domu. Okoliczności tej pozwana nie zaprzeczyła ( k- 109 akt ). Przy takim też zachowaniu trudno uznać, by na żądanie wydała dobrowolnie klucze do budynku, w którym wymieniła zamki. Uczyniła to po to, by dysponować budynkiem samodzielnie i sprawować nad nim władztwo w takich granicach jak właściciel. Nie można więc w tych okolicznościach uznać, stwierdził Sąd Rejonowy, że pozwana korzystała jedynie z części budynku mieszkalnego i czynsz powinien uwzględniać tylko i wyłącznie tę powierzchnię, z której faktycznie korzystała. Został on wprawdzie obliczony także i od tej powierzchni, ale za podstawę ustaleń przyjął Sąd, że pozwana korzystała z nieruchomości i budynku mieszkalnego, a należny czynsz za okres dochodzony pozwem odpowiada kwocie żądanej w pozwie. Kwotę tę, wskazał Sąd, pozwana winna zapłacić z ustawowymi odsetkami od dnia 2 czerwca 2012 roku , ale skoro powód ograniczył żądanie do dnia wniesienia pozwu, tj. 24 lipca 2012 roku, od tej daty zasądzono odsetki ustawowe.

Sąd Rejonowy przeanalizował sytuację majątkową pozwanej, a następnie stwierdził, iż w jego ocenie, zasadne jest rozłożenie świadczenia na dwie raty w kwotach po 6 451 złotych, jedna do 30 lipca 2013 roku, a druga do 31 stycznia 2014 roku .

Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 224 § 2 kc , 225 kc , 481 § 1 kc , 320 kpc.

O kosztach orzekł na mocy art. 98 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając go całości, zarzucając mu:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym materiałem dowodowym, wyrażającą się w przyjęciu przez Sąd I instancji, że:

- pozwana w okresie od dnia 02.04.2011 roku do dnia 12.06.2012 roku korzystała zarówno z nieruchomości gruntowej, jak i ze znajdującego się na niej budynku mieszkalnego, w związku z czym jest zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda wynagrodzenia za korzystanie z całej nieruchomości, podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadków wynika, że pozwana korzystała jedynie z części budynku mieszkalnego, nie korzystała natomiast z nieruchomości gruntowej ani z budynków gospodarczych;

- ze sporządzonej w sprawie opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości wynika, że w okresie analizowanym, tj. od dnia 02.04.2011 roku do dnia 12.06.2012 roku powód mógł uzyskać za wynajem tej nieruchomości czynsz w kwocie 849 złotych miesięcznie, podczas gdy wskazana kwota stanowi wartość możliwego do uzyskania wynagrodzenia czynszu najmu za bezumowne korzystanie z nieruchomości wyliczoną przez biegłego dla okresu od 02.04.2012 roku do dnia 12.06.2012 roku, natomiast wartość rynkowa czynszu najmu wycenianej nieruchomości – przy uwzględnieniu wskazanego zakresu korzystania przez pozwaną – została przez biegłego w przedmiotowej opinii określona na kwotę 364 złotych miesięcznie;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., polegające na:

- dowolnej i jednostronnej ocenie zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego, nie uwzględniającej zasad wiedzy i doświadczenia życiowego;

- dokonaniu ustaleń faktycznych, poprzez wypełnienie rozumowania niekorzystnymi dla pozwanej domniemaniami; nie rozważeniu całokształtu okoliczności mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o wysokości przysługującego powodowi wynagrodzenia, wyrażające się w błędnej ocenie wyjaśnień pozwanej, a zwłaszcza w zdeprecjonowaniu zeznań świadków, jednostronnej i nieobiektywnej ich ocenie;

- nieprawidłowym określeniu wysokości przysługującego powodowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości ustalonego w kwocie dochodzonej pozwem, tj. 12.902 złotych, przy jednoczesnym wskazaniu Sądu, iż jest to wartość niższa, aniżeli, wynikająca ze sporządzonej w niniejszej sprawie opinii, podczas gdy w opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości z dnia 15 listopada 2012 roku – przyjętej za podstawę ustaleń Sądu – biegły ustalił tę wartość na poziomie 364 złotych miesięcznie (uwzględniając rzeczywisty zakres korzystania z nieruchomości przez pozwaną), co daje 5.217 złotych za cały okres, w związku z czym zasądzona przez Sąd kwota nie odpowiada rzeczywistej wysokości należnego powodowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części nieruchomości;

3.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., poprzez niewskazanie przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił wiarygodności dowodom i wnioskom przedstawionym w sprawie przez pozwaną;

4.  naruszenie art. 386 § 4 k.p.c., polegające na pominięciu merytorycznych zarzutów pozwanej, zwłaszcza zarzutu potrącenia, a w konsekwencji nierozpoznanie istoty sprawy;

5.  naruszenie art. 5 k.c., polegające na zasądzeniu od pozwanej na rzecz powoda kwoty w wysokości 12.902 złotych wraz u ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w C., przy ulicy (...) oraz kosztów procesu w kwocie 4.379,19 złotych bez uwzględnienia całokształtu okoliczności ujawnionych w toku sprawy, zwłaszcza: bez uwzględnienia faktu, że z przedmiotowej nieruchomości korzystały sporadycznie jedynie wspólne dzieci stron, nieuwzględnienia faktycznego zakresu korzystania przez pozwaną z nieruchomości ograniczonego do części budynku mieszkalnego, poczynionych przez pozwaną nakładów na nieruchomość, trudnej sytuacji materialnej pozwanej, a w konsekwencji wydanie orzeczenia rażąco sprzecznego z zasadami współżycia społecznego, które nie może być akceptowane w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości.

Mając na względzie powyższe, wniosła o

- zmianę zaskarżonego orzeczenia i zasądzenie w pkt I wyroku od K. Z. na rzecz powoda R. Z. kwoty 5.217 złotych wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 24 lipca 2012 roku do dnia 9 stycznia 2013 roku;

- rozłożenie ww. kwoty na 23 raty w kwotach po 217 złotych i 1 rata w kwocie 226 złotych, płatne miesięcznie do 10-ego każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w razie opóźnienia w płatności każdej z rat;

- oddalenie powództwa w pozostałym zakresie;

- zmianę pkt III wyroku, poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej poniesionych kosztów procesu.

Ewentualnie na wypadek nieuwzględnienia przedstawionego powyżej stanowiska, wniosła o:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za postępowanie przez Sądem II instancji.

SĄD OKRĘGOWY USTALIŁ I ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i wszechstronnie rozważył zgromadzony materiał dowodowy. Dokonał właściwej oceny prawnej powództwa i trafnie przyjął, iż w przedmiotowej sprawie pozwana wprawdzie korzystała z części nieruchomości przy ulicy (...), lecz we władaniu posiadała całość tej nieruchomości. W konsekwencji prawidłowo ustalił, opierając się na opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, wysokość odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwaną .Poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz wywody prawne Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Nie był trafny zarzut pozwanej, aby ustalenia Sądu Rejonowego były sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Wbrew twierdzeniem skarżącej, Sąd Rejonowy nie uznał, że K. Z. korzystała z całości zabudowanej nieruchomości oznaczonej nr (...) Stwierdził wręcz, iż nie zajmowanie przez nią wszystkich pokoi w budynku mieszkalnym jest raczej oczywiste. Uznał natomiast, że pozwana miała możliwość dysponowania całością przedmiotowej nieruchomości.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie, nie dał podstaw, aby ustalić, iż budynek znajdujący się na przedmiotowej nieruchomości posiada wyodrębnione lokale. Pokoje, z których pozwana faktycznie nie korzystała nie były przed nią zamknięte. Nie sposób wobec tego przyjąć, iż pozwana w jakikolwiek sposób miała uniemożliwione korzystanie z całości (nie próbowała też tego w żaden sposób wykazać). Fakt, iż tego nie robiła wynikał jedynie z jej woli i potrzeb.

Należy wskazać, iż Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 marca 2008 roku, syng. akt IV CSK 529/07, LEX nr 376397, trafnie stwierdził, że koniecznej przesłanki posiadania nie stanowi efektywne w sensie gospodarczym korzystanie z rzeczy. Wystarczającym jest bowiem, aby dany podmiot znajdował się w takiej sytuacji, która potencjalnie pozwala mu na takie korzystanie. Treść wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w ujęciu art. 224 k.c., wskazuje Sąd Najwyższy, należy wykładać z uwzględnieniem powyższej regulacji. Istotą tego prawa jest przyznana właścicielowi rekompensata braku możliwości dysponowania - w powyższych granicach - własną rzeczą, nie zaś zwrot osiągniętych bez podstawy prawnej przez posiadacza samoistnego pożytków. Nie jest zatem uprawniona taka wykładnia, która ogranicza posiadanie jako podstawę żądania wynagrodzenia, tylko do jednej ze sfer, w których może być wykonywane.

Nie budzi wątpliwości, iż całość przedmiotowej nieruchomości znajdowała się w wyłącznym władaniu pozwanej. Jedynie ona posiadała klucze do budynku znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości. Jak bowiem bezspornie wynika z zeznań stron postępowania, pozwana wymieniła klucze do zamków , nie wydając duplikatu powodowi (k. 100-101, 101-102). Uniemożliwiła również dojście byłemu mężowi do współposiadania ze wskazanej nieruchomości. Sąd Rejonowy słusznie zauważył, że pozwana nie zaprzeczyła, iż nie pozwoliła powodowi na wynajęcie pokoi lokatorom. Tym samym, nie budzi wątpliwości, iż powód nie miał możliwości dysponowania stanowiącą jego własność nieruchomością. Pozwana zaś wprawdzie faktycznie nie korzystała ze wszystkich pomieszczeń , jednak miała taką możliwość.

Wbrew twierdzeniom skarżącej, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, opierając się na opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, iż w okresie od dnia 2 kwietnia 2011 roku od dnia 12 czerwca 2012 roku, powód mógł uzyskać za wynajem czynsz w żądanej pozwem kwocie 849 złotych miesięcznie. Z dokonanej przez biegłego wyceny wynika, bowiem iż wartość rynkowa czynszu za wycenianą zabudowaną nieruchomość wynosi 920,70 złotych miesięcznie (k. 74). Należy wskazać, iż Sąd I instancji słusznie nie przyjął, iż możliwy do uzyskania miesięczny czynsz najmu za przedmiotową nieruchomość wynosi 364 złotych. Kwota ta, jest bowiem kwotą miesięcznego czynszu, możliwego do uzyskania za wynajem powierzchni 53,9 m 2 w budynku mieszkalnym. Przy czym, jak wcześniej wskazano, nie ma znaczenia, iż K. Z. korzystała jedynie z części pomieszczeń w budynku mieszkalnym, w sytuacji, gdy w jej wyłącznym władaniu znajdowała się cała nieruchomość.

W najmniejszym stopniu nie był zasadny zarzut pozwanej naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy w sposób nie budzący zastrzeżeń. Przeprowadził skrupulatną analizę zeznań świadków. Na ich podstawie doszedł do ustaleń, w znacznej części zgodnych z twierdzeniami pozwanej. Podkreślić jednak należy, iż fakt korzystania przez K. Z. jedynie z części przedmiotowej nieruchomości nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Istotnym bowiem było, że pozwana miała możliwość wyłącznego dysponowania całą nieruchomością i znajdującymi się tam budynkami . Sąd dokonał prawidłowej oceny opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Powołany w sprawie biegły oszacował wartość czynszu jaki można byłoby uzyskać za wynajem całej nieruchomości (920,70 złotych miesięcznie), jak i jej części w zakresie wskazywanym przez pozwaną (364 złotych miesięcznie). Sąd trafnie oparł rozstrzygnięcie na pierwszej wskazanej wartości. Pozwana bowiem, wprawdzie korzystała jedynie z części budynku, miała jednak możliwość wyłącznego dysponowania całością nieruchomości.

Warto również zauważyć, iż żadna ze stron postępowania opinii biegłego powołanego w sprawie nie kwestionowała. Skarżąca nie próbowała podważyć ustaleń biegłego w zakresie wysokości możliwego do uzyskania miesięcznego czynszu najmu za wynajmowanie całości przedmiotowej nieruchomości. Nie domagała się uzupełnienia przez biegłego dokonanej wyceny, nie domagała się sporządzenia opinii przez innego biegłego z zakresu szacowania nieruchomości.

Nie był trafny zarzut pozwanej naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 k.p.c., poprzez niewskazanie przyczyn, dla których odmówił wiarygodności dowodom i wnioskom przedstawionym przez nią w sprawie. Wbrew twierdzeniom pozwanej, Sąd Rejonowy przyznał walor wiarygodności przesłuchanym na jej wniosek świadków. Przytoczył też powody swojej decyzji. Jednak, jak wskazano wyżej, dla rozstrzygnięcia nie miało znaczenia, czy K. Z. korzystała z całości, czy też z części nieruchomości , w sytuacji, gdy miała możliwość wyłącznego jej dysponowania .

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut skarżącej, iż Sąd Rejonowy nie rozpatrzył istoty sprawy, poprzez pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanej, zwłaszcza zarzutu potrącenia.

Pozwana w odpowiedzi na pozew zgłosiła do potrącenia nakłady, jakie poczyniła ze swojego majątku osobistego na majątek osobisty powoda po dniu 1 maja 1986 roku, tj. po ustaniu wspólności majątkowej pomiędzy stronami w kwocie 200.000 złotych (k. 13). Sąd I instancji postanowieniem z dnia 17 października 2012 roku, wydzielił do odrębnego rozpoznania roszczenie o zwrot nakładów i przekazał je w trybie art. 618 § 2 k.p.c. do sprawy o sygn. akt II Ns 3964/10 Sądu Rejonowego w Białymstoku (k. 57).

Niewątpliwie regułą jest, iż nakłady z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego małżonką rozliczane są w procesie. Tym niemniej jednak orzecznictwo Sądu Najwyższego przewiduje odstępstwo od tej reguły. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 9 maja 2003 roku, sygn. akt V CKN 363/01, LEX nr 569117, stwierdził, iż judykatura w kwestii, czy w postępowaniu o podział majątku wspólnego podlegają rozliczeniu nakłady z majątku odrębnego małżonków na majątek odrębny jednego z nich, nie jest jednolita, gdyż pozytywnej odpowiedzi w tej mierze udzielił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, OSNC 1981, Nr 11, poz. 206, natomiast negatywnej w postanowieniu z dnia 9 stycznia 1984 r., III CRN 315/83, LEX 8583. Skoro jednak hipoteza art. 45 k.r.o. i 567 § 1 k.p.c. nie obejmuje tych roszczeń to, wskazuje Sąd Najwyższy , należy przyjąć, że stosuje się do nich przepisy kodeksu cywilnego, zaś z tego tytułu można ich dochodzić w drodze procesu cywilnego. Zgodnie z uzasadnieniem powołanej uchwały z dnia 16 grudnia 1980 r. należy jedynie uznać za dopuszczalne rozliczenie w postępowaniu o podział majątku wspólnego nakładów poczynionych z jednego majątku odrębnego na drugi majątek odrębny, ale tylko w tej, zaznacza Sąd Najwyższy , szczególnej sytuacji, gdy na nieruchomości stanowiącej majątek odrębny powstał obiekt kosztem wszystkich mas majątkowych w tym majątku wspólnego. Taki jedynie przypadek wskazuje na potrzebę kompleksowego rozliczenia całości nakładów w jednym postępowaniu.

Sąd Rejonowy słusznie więc uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzi potrzeba kompleksowego rozliczenia całości nakładów w toczącym się postępowaniu o podział majątku wspólnego w sprawie o sygn. akt II Ns 3964/10. Jak bowiem podała K. Z. w postępowaniu w sprawie o sygn. akt XI C 986/11 – przez okres 10 lat mieszkała wraz z byłem mężem w domu, znajdującym się na przedmiotowej nieruchomości. Podkreśliła też, że wspólnie z R. Z. zbudowali werandę i garaż (k. 38v-39 akt sprawy o sygn. XI C 986/11 Sądu Rejonowego w Białymstoku). Tym samym, w przedmiotowym przypadku, zachodzi sytuacja, o której mowa w powyższym orzeczeniu. Nakłady na przedmiotowy dom były czynione zarówno z majątku wspólnego stron postępowania, jak i osobistego pozwanej. Niewątpliwie więc rozstrzygnięcie zgłoszonego przez skarżącą żądania, z uwagi na ekonomikę procesową, jak i potrzebę kompleksowego rozliczenia całości nakładów w jednym postępowaniu, winno zapaść w postępowaniu o sygn. akt II Ns 3964/10.

Ponadto jak wskazał powód, a czemu skarżąca nie zaprzeczyła, pozwana o rozliczenie poniesionego przez nią nakładu z majątku osobistego na jego nieruchomość wniosła w toku sprawy o sygn. II Ns 3964/10 (k. 21).

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut pozwanej, iż Sąd Rejonowy poprzez zasądzenie kwoty 12.902 złotych wraz z ostatkami oraz kosztów procesu w kwocie 4.379,19 złotych od niej na rzecz powoda, naruszył art. 5 k.c. Przepis ten stanowi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Brak było podstaw, aby uznać, iż powód żądając od pozwanej zapłaty odszkodowania w kwocie 12.902 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości, za okres od dnia 2 kwietnia 2011 roku do dnia 12 czerwca 2012 roku wraz z kosztami procesu, nadużył swojego prawa podmiotowego w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Pozwana nie kwestionowała bowiem, iż przedmiotową nieruchomość zajmowała bez tytułu prawnego jako posiadacz w złej wierze od dnia 11 lutego 2009 roku. Od tej daty winna zatem zdawać sobie sprawę z możliwości zapłaty ewentualnego odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości .

Nie można zarzucić powodowi, iż domagając się wynagrodzenia za wyłączne korzystanie ze stanowiącej jego własność nieruchomości przez pozwaną narusza on zasady współżycia społecznego. W czasie, gdy na nieruchomości tej mieszkała K. Z., R. Z. miał ograniczoną możliwość korzystania zgodnie z art. 140 k.c. ze swojego prawa własności. Nie miał możliwości czerpania ze swojej nieruchomości pożytków. Próby zameldowania przez niego lokatorów w przedmiotowym domu, skończyły się stanowczym oporem byłej małżonki. Nie sposób znaleźć też argumentów, które przemawiałby za tym, iż R. Z. winien udostępniać nieodpłatnie swoją nieruchomość na rzecz osoby, z którą nic go nie wiąże od czasu rozwodu .

Dla ustalenia wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie ma znaczenia sytuacja majątkowa korzystającego. Powód może bowiem żądać od pozwanej rekompensaty za posiadanie w złej wierze całości stanowiącej jego własność nieruchomości, niezależnie od stanu finansowego byłej żony. W przedmiotowym domu, w okresie, za który powód dochodził wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, nie zamieszkiwały już wspólne dzieci stron postępowania (co jednoocznie wynika z zeznań świadka G. M. – k. 54). Nie można też oczekiwać od powoda, aby niejako utrzymywał swoją byłą małżonką, jednocześnie rezygnując z dochodów, które potencjalnie mógłby osiągnąć z nieruchomości stanowiącej jego własność.

Dla ustalenia wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie miało również znaczenia, iż K. Z. sporadycznie odwiedzały wspólne dzieci stron postępowania. Poczynione przez pozwaną nakłady zostaną, w razie ich udowodnienia, rozliczone w postępowaniu o podział majątku wspólnego . Fakt ich poczynienia, w żaden sposób nie może wpłynąć na wysokość należnego powodowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze stanowiącej jego własność nieruchomości.

Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez rozłożenie zasądzonej kwoty na 23 raty, płatne miesięcznie do 10-każdego miesiąca. Żądanie to jednak nie zasługiwało w żadnym stopniu na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Jak wskazuje doktryna, „szczególnie uzasadnione wypadki" zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (Andrzej Jakubecki, Komentarz do art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, WKP 2011 – powołuje: M. Jędrzejewska (w opracowaniu K. Weitza) (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.; zob. też E. Gapska, Czynności..., s. 134; A. Góra-Błaszczykowska, Orzeczenia..., s. 40; M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego..., s. 422). Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż przedstawiona przez pozwaną sytuacja majątkowa uzasadnia rozłożenie świadczenia jedynie na dwie raty w kwotach po 6.451 złotych: pierwsza płatna do dnia 30 lipca 2013 roku, druga zaś do dnia 31 stycznia 2014 roku. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na więcej rat nie znalazłoby uzasadnienia, mając na względzie fakt, iż już od daty 11 lutego 2009 roku, pozwana korzystała z przedmiotowej nieruchomości w złej wierze, a tym samym, winna się liczyć z obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania na rzecz powoda. Posiadała bowiem nieprzerwanie stałą pracę, z której osiągała zarobki. Należy również zauważyć, iż rozłożenie zasądzonego świadczenia na więcej rat, pozbawiłoby z punktu widzenia powoda, charakteru rekompensacyjnego za ograniczenie w korzystaniu ze stanowiącej jego własność nieruchomości. R. Z. jako właściciel nieruchomości, ma prawo oczekiwać, iż otrzyma należne mu wynagrodzenie w jak najkrótszym terminie.

Mając na względzie powyższe należało uznać , że apelacja jest pozbawiona uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 98 kpc w zw. z § 12 ust.1 pkt.1 w zw. z § 6 pkt.5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. z 2002 r. Nr.163 poz.1349 ze zm.) .

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Anna Franciszka Niedzielko
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Białymstoku
Osoba, która wytworzyła informację:  Barbara Puchalska,  Bogdan Łaszkiewicz
Data wytworzenia informacji: