Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

II Ca 721/13 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Białymstoku z 2013-09-19

Sygn. akt II Ca 721/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Barbara Puchalska

Sędziowie:

SSO Bogdan Łaszkiewicz

SSR del. Alicja Dubij (spr.)

Protokolant:

st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. akt XI C 2078/12

I. zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie II i zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz powoda K. G. kwotę 2.850,64 (dwa tysiące osiemset pięćdziesiąt 64/100) złotych z ustawowymi odsetkami w wysokości 13 %
w stosunku rocznym od dnia 6 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty,

2.  w punkcie III w ten sposób, że kwotę kosztów sądowych podwyższa do 1.263 złotych, zaś kwotę kosztów zastępstwa procesowego do 2.417 złotych;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 443 złote tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód K. G. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. kwoty 14.203,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty, oraz zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że dnia 04 lipca 2012 roku na skutek opadów gradu uległ uszkodzeniu należący do niego pojazd M. (...) o nr rej. (...). Samochód ten był ubezpieczony w zakresie autocasco na mocy umowy zawartej z pozwanym. Dnia 09 sierpnia 2012 roku pozwany wypłacił mu kwotę 7.689,22 zł, zaś 19 października 2012 roku – 1.768,57 zł. Obecnie dochodzi on pozostałej części odszkodowania. W toku rozprawy wskazywał, iż żąda wypłaty odszkodowania uwzględniającego podatek VAT, gdyż nie jest przedsiębiorcą .

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w Ł. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazał, że nie kwestionuje zasady swojej odpowiedzialności i wypłacił powodowi kwotę 9.457,74 zł tytułem odszkodowania (7.689,22 zł tytułem kosztów naprawy oraz 1.768,52 zł tytułem podatku VAT). Likwidacja szkody została wykonana w systemie kosztorysowym, zaś w takim wypadku ogólne warunki ubezpieczenia zakładają sporządzenie wyceny przez (...) S.A., a nie przez zakład naprawczy .

Pismem z dnia 15 kwietnia 2013 roku powód rozszerzył powództwo do kwoty 15.244,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu swego żądania wskazał, iż powództwo rozszerzył mając na względzie wycenę dokonaną przez biegłego w systemie E..

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku zasądził od z pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz powoda K. G. kwotę 12.394,10 zł (dwanaście tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt cztery złote dziesięć groszy) z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym od dnia 6 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.065,96 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 1.498,54 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Nakazał zwrócić ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Białymstoku powodowi kwotę 148 złotych tytułem nadpłaconych wydatków w sprawie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji wynika ,że dnia 04 lipca 2012 roku stanowiący własność powoda K. G. samochód marki M. (...) o nr rej. (...) uległ uszkodzeniu na skutek opadów gradu. Pojazd ten był ubezpieczony w zakresie autocasco na mocy umowy stron. Powód zdecydował się na kosztorysowy sposób naprawienia szkody i przedstawił pozwanemu sporządzony przez autoryzowaną stację obsługi kosztorys na kwotę 23.661,31 zł. Pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne i wypłacił powodowi łącznie 9.457,74 zł tytułem odszkodowania. Na powyższą kwotę składały się 7.689,22 zł tytułem kosztów naprawy oraz 1.768,52 zł tytułem podatku VAT.

Sąd Rejonowy wskazał , iż § 8 ust. 2 pkt 1 znajdujących zastosowanie do umowy stron ogólnych warunków ubezpieczenia stanowi, że ustalenie odszkodowania w wariancie kosztorysowym następuje na podstawie wyceny sporządzonej przez (...) S.A., według zasad zawartych w systemie E. lub A., bez podatku VAT.

Z uwagi na to , że strony prezentowały sprzeczne stanowiska co do rozmiarów szkody, a tym samym wysokości należnego odszkodowania, a także w kwestii tego, czy odszkodowanie powinno uwzględniać podatek od towarów i usług, Sąd I instancji przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego L. Ł..

Biegły w swojej opinii stwierdził, że koszt naprawy wyliczony zgodnie z systemem A. wynosi 24.992,81 zł brutto i 20.319,36 zł netto, zaś zgodnie z systemem E. – 24.702,48 zł brutto i 20.083,32 zł netto. Oba systemy przeliczają wartość części i materiału lakierniczego z cen w Euro obowiązujących na rynku niemieckim na walutę polską. Przyjmują przy tym różne przeliczniki kursu złotego w stosunku do Euro, co ma wpływ na różnice cenowe w zakresie części zamiennych oraz materiału lakierniczego. Koszt naprawy wyliczony przez biegłego uwzględnia normy czasowe producenta oraz ceny oryginalnych części zamiennych. Nie jest dopuszczalne zastosowanie zamienników oryginalnych części zamiennych, gdyż samochód posiada gwarancję. Naprawę powinien wykonać zakład certyfikowany lub autoryzowany.

Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw, aby zakwestionować konkluzje przedmiotowej opinii. Pozwany nie kwestionował wniosków przedstawionych przez biegłego, ale jedynie wnosił, aby podstawą rozstrzygnięcia była wycena dokonana w systemie E.. Powód również przychylił się do tego wariantu wyceny.

Dokonując oceny powództwa , Sąd I instancji odwołał się do postanowień łączącej strony umowy oraz stanowiących jej integralną część ogólnych warunków ubezpieczenia tj. postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco (...) P., zatwierdzonych uchwałą Zarządu nr 27/2009 z dnia 10 marca 2009 roku ( dalej jako OWU AC ) , jak też do art.805 kc. Poddał w szczególności analizie zapisy rozdziału III, wskazując ,że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy szczególne znaczenie ma § 8.

Sąd I instancji stwierdził, że wobec jednoznacznego brzmienia ogólnych warunków ubezpieczenia, odszkodowanie należy ustalić w kwocie netto.

Zdaniem Sądu Rejonowego odszkodowanie powinno zatem odpowiadać wartości szkody obliczonej przez biegłego w systemie E. bez podatku VAT (20.083,32 zł) pomniejszonej o kwotę dotychczas wypłaconą przez pozwanego (9.457,74 zł). Na rzecz powoda należało zatem zasądzić kwotę 10.625,58 zł. Sąd omyłkowo uwzględnił jedynie pierwszą wypłatę dokonaną przez pozwanego (7.689,22 zł), co doprowadziło do zasądzenia na rzecz powoda kwoty 12.394,10 zł.

Natomiast w części dotyczącej żądania zasądzenia odsetek Sąd I instancji mając na względzie art. 817 § 1 k.c. odsetki od należności głównej zasądził od dnia 6 sierpnia 2012 roku, biorąc pod uwagę, że szkoda została zgłoszona pozwanemu dnia 5 lipca 2012 roku.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w myśl przepisów art. 100 k.p.c. (mając na względzie, że powództwo zostało uwzględnione w 81 %).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżył go w części , tj. w pkt II i III.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. – poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie kosztów naprawienia pojazdu w kwocie netto, podczas gdy realnie funkcjonującą cena naprawy pojazdu, na którą też wskazał biegły sądowy, jest cena brutto zawierająca podatek od towarów i usług,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 1 § 1 k.c. – poprzez przyjęcie, iż zapis o wypłacie odszkodowania bez podatku VAT jest wiążący, podczas gdy z treści umowy, polisy oraz całokształtu okoliczności w niniejszej sprawie wynika, iż umowa ubezpieczenia obejmowała kwotę brutto pojazdu (60.000 złotych) i od tej kwoty naliczana była stosowna składka, a decyzją z dnia 16.10.2012 roku pozwana sama wypłaciła należny podatek VAT od uznanej części roszczenia, co w konsekwencji czyni powyższy zapis nie wiążącym albowiem narusza on dobre obyczaje i interesy konsumenta w sposób rażący,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 805 § 2 pkt 1 k.c. – poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w odniesieniu do przedmiotowej sprawy, polegające na nieuwzględnieniu podatku VAT przy obliczaniu wysokości odszkodowania i przyjęcie, iż (...) S.A. obowiązana jest do zapłaty kwoty 12.394,10 zł będącej wartością netto, zamiast kwoty 15.244,74 zł czyli odszkodowania w pełnej wysokości (uwzględniającej podatek VAT), podczas gdy realna wysokość szkody jaką poniósł powód oszacowana została przez biegłego sądowego w kwocie brutto.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II i III poprzez uwzględnienie powództwa w całości (zasądzenie dalszej kwoty w wysokości 2.850,64 złotych) i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów niniejszego postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych,

ewentualnie:

3.  uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpatrzenia – przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Okręgowy w pełni je podziela i przyjmuje za własne. Sąd Rejonowy dokonał odpowiednio pogłębionej analizy materiału dowodowego zaoferowanego przez strony procesu . Ustalenia faktyczne nie były kwestionowane przez powoda, którego apelacja koncentrowała się wokół jednego problemu , a mianowicie podatku VAT przy obliczaniu wysokości należnego odszkodowania.

Co do zasady odpowiedzialność pozwanego w ramach ubezpieczenia autocasco za szkodę w stanowiącym własność powoda pojeździe marki M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) pozostawała poza sporem. Wyrazem tego było stanowisko ubezpieczyciela zajęte w toku postępowania likwidacyjnego i wypłata powodowi kwoty odszkodowani ustalonej na podstawie kosztorysu. Bezsporne pozostawało również, że powód nie przedstawił ubezpieczycielowi rachunków ani faktur potwierdzających fakt dokonania naprawy pojazdów, a kwota odszkodowania pierwotnie wypłacona powodowi została powiększona o podatek VAT. Dopiero w trakcie procesu pozwany stanął na stanowisku, iż ewentualne należne powodowi dalsze odszkodowanie nie powinno obejmować podatku VAT.

Osią sporu w niniejszej sprawie była ocena zapisu § 8 ust. 2 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco (...) P., zatwierdzonych uchwałą Zarządu nr 27/2009 z dnia 10 marca 2009 roku (dalej jako OWU AC) bowiem powód w niniejszej sprawie twierdził, że zapis ten stanowi niedozwolone postanowienie umowne wprowadzone do umowy ubezpieczenia łączącej go z ubezpieczycielem. Dokonując analizy tego zapisu Sąd Okręgowy doszedł do przekonania , że wskazany zapis stanowi niedozwoloną klauzulę umowną i jako taki nie może mieć zastosowania do oceny kwestii ustalenia wysokości odszkodowania przysługującego powodowi.

Zapis ten nie został uzgodniony indywidualnie z powodem (czego nie kwestionował pozwany).

Kontrola incydentalna jest dokonywana w celu udzielenia ochrony indywidualnemu interesowi konsumenta bowiem skutkiem kontroli incydentalnej jest stwierdzenie bezskuteczności konkretnego postanowienia umowy na podstawie art. 385 1 § 1 kc na potrzeby danej sprawy.

Z § 8 ust. 2 OWU autocasco wynika, że „ ustalenie odszkodowania w wariancie kosztorysowym następuje na podstawie wyceny sporządzonej przez (...) S.A. , według zasad zawartych w systemie E. lub A., bez podatku VAT (…)”. W ocenie Sądu zapis ten kształtuje prawa powoda jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przepis ten nie odpowiada zasadom równowagi kontraktowej, kształtując prawa konsumenta w dysproporcji do jego obowiązków. Jak wskazuje się w orzecznictwie w stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy. Postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie VI ACa 287/12, LEX nr 1313647). W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja zachodzi w rozpatrywanej sprawie.

Oczywistym jest stwierdzenie, że ustalenie sumy ubezpieczenia w kwocie brutto (czyli z uwzględnieniem podatku VAT) w decydujący sposób wpływa na wysokość składki, do której uiszczenia jest zobowiązany ubezpieczający. Suma ubezpieczenia i wysokość składki pozostają ze sobą w ścisłym powiązaniu, pierwsza z tych wartości rzutuje na drugą z nich. Dlatego też nie można tych czynników rozdzielać, co zdaje się pomijać Sąd I instancji. W związku z tym w ocenie Sądu Okręgowego ustalenie wysokości sumy ubezpieczenia w kwocie brutto (z uwzględnieniem podatku VAT) i obowiązek uiszczania składki proporcjonalnej do tej wysokości winny rzutować na ustalenie wysokości odszkodowania również w kwocie brutto czyli także z uwzględnieniem podatku VAT. W innym przypadku występowałby stan dysproporcji obowiązków ubezpieczonego do jego uprawnień.

Wbrew stanowisku pozwanego suma ubezpieczenia wpływa też na wysokość odszkodowania – odszkodowanie ma wszak obejmować pełną szkodę, przy czym jego wysokość nie może przewyższać sumy ubezpieczenia. Stanowiąc górną granicę odpowiedzialności rozumianą jako najwyższą kwotę świadczenia w razie zajścia określonego zdarzenia, suma ubezpieczenia limituje w istotny sposób odpowiedzialność ubezpieczyciela. Dlatego też określenie sumy ubezpieczenia na pewnym poziomie w decydujący sposób wpływa na prawa i obowiązki stron.

Podkreślenia wymaga, że obowiązek naprawienia szkody powstaje z momentem określonego zdarzenia określonego w umowie ubezpieczenia i obejmuje pełną jej wysokość. Natomiast odmiennym zagadnieniem jest kwestia faktycznej naprawy pojazdu. Wraz ze zdarzeniem materializuje się uszczerbek majątkowy w dobrach ubezpieczonego i dalsze decyzje uprawnionego do odszkodowania oczywiście nie wpływają na jego wysokość. Obowiązek wyrównania uszczerbku w majątku poszkodowanego istnieje niezależnie od tego czy zdecyduje się na naprawę pojazdu czy też tejże naprawy zaniecha. Sposób postąpienia w tej sytuacji zależy wyłącznie od woli poszkodowanego i jego decyzja nie może wpływać ujemnie na wysokość odszkodowania. W ocenie Sądu Okręgowego obowiązek pokrycia pełnej wysokości szkody nie może być uzależniony od faktycznej naprawy pojazdu.

Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego zasada pełnej rekompensaty za szkodę poniesioną w wyniku uszkodzenia pojazdu mechanicznego, oznacza, że odszkodowanie obejmuje również podatek VAT mieszczący się w cenach części zamiennych i usług koniecznych do przeprowadzenia naprawy (tak Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007/10/144 oraz w uchwale z dnia 15 listopada 2001 r. III CZP 68/01, OSNC 2002/9/416). Zgodnie bowiem z art. 363 § 2 kc wysokość odszkodowania powinna być ustalona według poziomu cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy z daty ustalania odszkodowania.

Ugruntowanym jest również pogląd, że przedstawiona wyżej zasada nie ma zastosowania w sytuacji, gdy poszkodowany jest podatnikiem podatku VAT. Jako nabywca towarów i usług (tym samym płatnik podatku VAT), będąc również jego podatnikiem, poszkodowany może bowiem obniżyć podatek należny od niego o kwotę podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług w celu naprawienia szkody (uchwała z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, OSNC 1997/8/103; uchwała z dnia 16 października 1998 r. w sprawie III CZP 42/98, OSNC 1999/4/69).

W toku postępowania likwidacyjnego jak i postępowania sądowego powód konsekwentnie wskazywał, że nie jest podatnikiem podatku VAT, a okoliczności tej nie kwestionował pozwany. Powód nie może zatem dokonać stosownego odliczenia podatku VAT w ramach działalności gospodarczej.

Oczywiście Sąd Okręgowy ma w polu widzenia, że przedmiotem badania w niniejszej sprawie nie jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Jednakże zdaniem Sądu brak podstaw, by do ustalenia wysokości odszkodowania w ramach umowy autocasco stosować odrębne zasady ustalenia wysokości odszkodowania, w sytuacji gdy zgodnie z art. 361 § 2 kc zasadą jest pełne wyrównanie szkody.

Podsumowując, Sąd Okręgowy podziela stanowisko powoda co do naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego wskazanych w apelacji. Interpretacja § 8 ust 2 pkt 1 OWU zapisu dokonana przez Sąd I instancji w powiązaniu z pozostałymi zapisami OWU autocasco oraz przy uwzględnieniu ogólnych reguł ustalania wysokości odszkodowania i uznanie tego zapisu za dozwoloną klauzulę umowną nie zasługuje na aprobatę. Zdaniem Sądu Okręgowego należy uznać , iż w konsekwencji powoda nie wiąże tenże zapis, a zatem może domagać się od ubezpieczyciela wypłaty odszkodowania w pełnej wysokości czyli uwzględniającej podatek VAT. Taką też brakującą kwotę tytułem odszkodowania należało zasądzić na rzecz powoda.

Niekwestionowane pozostało rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych zasądzonych przez Sąd I instancji od należności głównej. Wywód w tym zakresie jest prawidłowy i Sąd Okręgowy go podziela.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie na podstawie art.386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art.98 kpc zgodnie z zasadą ponoszenia odpowiedzialności za wynik procesu.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Anna Franciszka Niedzielko
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Białymstoku
Osoba, która wytworzyła informację:  Barbara Puchalska,  Bogdan Łaszkiewicz
Data wytworzenia informacji: