Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Białymstoku

POSTANOWIENIE

Dnia 6 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bożena Sztomber (spr.)
Sędziowie:	SSO Urszula Wynimko SSO Bogdan Łaszkiewicz
Protokolant:	st. sekr. sąd. Zofia Szczęsnowicz

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2016 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z wniosku H. W.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w L.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Sokółce

z dnia 2 grudnia 2015 r. sygn. akt I Ns 132/14

postanawia:

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca H. W. domagał się ustanowienia na rzecz (...) S.A. z siedzibą w L. służebności przesyłu w zakresie przebiegu linii SN 15 kV S. – S., linii 15 kV S. – O., linii 15kV S. – C., linii 15 kV S. – Z. oraz linii 15 kV S. – G., polegającej na prawie posadowienia na nieruchomości położonej w S., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze (...), dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Sokółce prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...), słupów wraz z odcinkiem linii napowietrznej i podziemnej, prawie do korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji słupów i linii elektroenergetycznej, prawie każdorazowego usunięcia awarii, dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji oraz przebudowy urządzeń i słupów, jak też prawie dostępu do słupów i linii napowietrznej i podziemnej przez wjazd i wejście do służebności z jednoczesnym ustaleniem na rzecz właściciela nieruchomości wynagrodzenia rocznego płatnego do 10 stycznia każdego roku w wysokości 12.000,00 zł w zakresie każdej linii (tj. w łącznej wysokości 60.000,00 zł w skali roku). Wniósł nadto o zasądzenie od uczestnika postępowania na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uczestnik postępowania (...) S.A. z siedzibą w L. wniósł o oddalenie wniosku w całości oraz o zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Argumentując zajęte co do przedmiotu postępowania stanowisko podniósł, iż z nieruchomości wnioskodawcy – w zakresie fragmentów linii napowietrznych S. G., Z., C., O., S. – uczestnik postępowania korzysta na podstawie przysługującego mu prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, które to prawo zostało nabyte w dniu 31 grudnia 1978 r. w drodze zasiedzenia przez poprzednika prawnego (...) S.A. z siedzibą w L. – czyli przez Skarb Państwa. Pełnomocnik uczestnika postępowania z ostrożności procesowej wskazał, iż w przypadku niepodzielenia zarzutu przedawnienia kwestionuje wskazywaną przez wnioskodawcę powierzchnię, z której korzysta uczestnik postępowania oraz wysokość i okresowy charakter żądanego wynagrodzenia.

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Sokółce ustanowił na czas nieokreślony na nieruchomości położonej w S.-K., gmina S., o powierzchni 1,0364 ha, oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze (...), stanowiącej własność H. W., syna J. i S. – dla której to nieruchomości IV Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Sokółce prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) – na rzecz (...) S.A. z siedzibą w L. służebność przesyłu, polegającą na prawie posadowienia w pasie gruntu oznaczonym w opinii sporządzonej w miesiącu marcu 2015 r. przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości mgr inż. Z. P. – która to opinia i załączone do niej mapa do ustalenia służebności przesyłu na działce nr (...) i szkic służebności przesyłu stanowią integralną część orzeczenia – kolorem brązowym istniejących w dotychczasowym zakresie słupów żelbetowych wraz z odcinkami 5 linii napowietrznych średniego napięcia i 6 podziemnych linii kablowych 15 kV, a nadto na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do eksploatacji słupów żelbetowych i linii elektroenergetycznych, prawie każdorazowego usunięcia przez służby eksploatacyjne (...) S.A. z siedzibą w L. awarii, dokonywania przez te służby konserwacji, remontów, modernizacji oraz przebudowy urządzeń i słupów, jak też prawie dostępu przez te służby do słupów żelbetowych i do linii napowietrznych i podziemnych linii kablowych poprzez wjazd i wejście na oznaczony wyżej pas (pkt I). Nakazał uczestnikowi postępowania (...) S.A. z siedzibą w L., aby tytułem wynagrodzenia za ustanowioną w punkcie I postanowienia służebność przesyłu płacił co roku na rzecz wnioskodawcy H. W. kwotę 128,76 zł w terminie do dnia 10 stycznia każdego roku, począwszy od roku 2016 (pkt II). Oddalił w pozostałym zakresie wniosek wnioskodawcy o przyznanie mu wynagrodzenia za ustanowioną w punkcie I służebność przesyłu (pkt III). T ytułem zwrotu kosztów postępowania zasądził od uczestnika postępowania (...) S.A. z siedzibą w L. na rzecz wnioskodawcy H. W. kwotę 2.947 zł, w tym kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt IV). T ytułem brakujących wydatków, wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa, nakazał ściągnąć od (...) S.A. z siedzibą w L. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sokółce kwotę 4.473,32 zł (pkt V).

Jak wynikało z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, nieruchomość gruntowa położona w S. - K., gmina S., oznaczona w ewidencji gruntów jako działka o numerze (...), o powierzchni 1,0364 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...), stanowi własność H. W.. Powstała na skutek dokonanego w dniu 27 stycznia 2009 r. podziału nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem geodezyjnym (...). Własność powyższej nieruchomości przeniesiona została na wnioskodawcę umową darowizny, zawartą przez niego w dniu 28 listopada 1988 r. w formie aktu notarialnego z rodzicami J. i S. W. – w Państwowym Biurze Notarialnym w S., za numerem Repertorium (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że Kierownik Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. decyzją z dnia 17 stycznia 1968 r. o numerze (...) o lokalizacji szczegółowej ustalił lokalizację szczegółową wyprowadzeń ze stacji (...) kV w S. linii 15 kV S. – D. – Ż., S. – K., pierścień miejski I, S. – K., S. – G. i pierścień miejski II oraz linii 30 kV do rozdzielni (...) kV w S.. W dniu 31 grudnia 1968 r. komisja powołana przez dyrektora Zakładu (...) dokonała protokolarnego odbioru technicznego i przekazania do użytku wyjść liniowych 15 kV z rozdzielni (...) kV w S. i linii 15 kV D., Ż., K., (...) B., K., G., Pierścień Miejski II, ul. (...) oraz linii 30 kV S.. Przebieg posadowionych wówczas napowietrznych linii energetycznych odzwierciedlony został na kopii mapy inwentaryzacyjnej, stanowiącej karty 32 i 33 akt sprawy, przy czym nie odpowiada on obecnemu przebiegowi – w zakresie posadowionych na nieruchomości linii podziemnych, zastępujących fragmenty linii napowietrznych znajdujących się przy granicy nieruchomości z ul. (...).

Przeprowadzona w roku 1984 modernizacja linii skutkowała istotną zmianą położenia linii elektroenergetycznych napowietrznych wyprowadzonych w roku 1968 ze stacji (...)kV w S.. Wówczas to część z odcinków linii napowietrznych – w tym fragmenty linii posadowionych na nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) – zastąpiono liniami kablowymi (podziemnymi), modyfikując zarazem przebieg części linii elektroenergetycznych. Protokołem z dnia 26 września 1984 r. komisja pod przewodnictwem J. T. dokonała odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych i po kapitalnym remoncie przebudowy linii 15 kV na placu budowy stacji (...) kV S., obejmującej linie w kierunku S. I, S. PM I, K., S. II, O., K., Ż., D., (...) R., G., K. (...). Do kolejnej modernizacji linii elektroenergetycznych przebiegających przez nieruchomość wnioskodawcy doszło w roku 1997, kiedy to wymieniono przewody linii kablowych podziemnych i zastąpiono je kablami nowszego typu. Decyzją z dnia 26 marca 2002 r. o numerze (...) o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Burmistrz S. ustalił warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie dwóch kontenerowych stacji transformatorowych linii napowietrznej i kablowej nn, przebudowie napowietrznych i kablowych linii SN na oznaczonych w tejże decyzji działkach, przy czym w decyzji tej nie wskazano należącej do wnioskodawcy nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...). Decyzją z dnia 3 lipca 2002 r. o numerze (...) Starosta (...) zatwierdził projekt budowlany i wydał Zakładowi (...) S.A. pozwolenie na budowę dwóch kontenerowych stacji transformatorowych typu (...) na działkach o numerach geodezyjnych (...), położonych w S., linii kablowej SN – 15 kV, linii kablowej nn-0,4 kV, linii napowietrznej nn-0,4 kV w S. w ulicach (...) (...), (...) i Lotników L.. Decyzją z dnia 5 września 2002 r. o numerze (...), Starosta (...) zatwierdził z kolei projekt rozbiórki i wydał pozwolenie na rozbiórkę dla Zakładu (...) S.A. napowietrznych linii energetycznych SN 15 kV długości 4 802 mb w obrębie K. i mieście S., przy czym projekt rozbiórki nie obejmował linii energetycznych i słupów znajdujących się na położonej w S. – K. nieruchomości oznaczonej wówczas numerem geodezyjnym (...), stanowiącej własność H. W.. W wyniku powyższej modernizacji część z linii napowietrznych została zdemontowana i zastąpiona liniami kablowymi podziemnymi, biegnącymi poza przedmiotową nieruchomością, w związku z czym około roku 2009 nastąpił częściowy demontaż części nieczynnych odcinków linii wraz ze stanowiskami słupowymi urządzonych na nieruchomości położonej w S. – K., oznaczonej jako działka o numerze (...).

Obecnie przez nieruchomość położoną w S. – K., oznaczoną jako działka o numerze (...), przebiegają urządzenia przesyłowe stanowiące własność (...) S.A. z siedzibą w L., na które składa się pięć czynnych linii elektroenergetycznych napowietrznych średniego napięcia wraz z pięcioma słupami żelbetonowymi – czteroma dwużerdziowymi i jednym trójżerdziowym, wchodzące w skład linii napowietrznych: S. – G., S. – Z., S. – C., S. – O. i S. – S., a także sześć czynnych podziemnych linii kablowych 15 kV wchodzących w skład linii kablowych: S. – G., S. – K. (...), S. – Z., S. – C., S. – O. i S. – S.. Przebieg tychże urządzeń na działce o numerze (...) w opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości mgr inż. Z. P., stanowiącej karty od 276 do 282 akt sprawy, został oznaczony kolorem brązowym. Eksploatacja urządzeń przesyłowych łączy się zarazem z koniecznością dokonywania bieżących i awaryjnych napraw i remontów, a także uzależnionych od stanu urządzeń prac konserwacyjnych – wymagających dostępu do słupów, linii napowietrznej i podziemnej przez wjazd i wejście do służebności wraz z maszynami i urządzeniami typu dźwig czy podnośnik. Z uwagi na widoczność słupów i linii napowietrznych z sąsiadującej z nieruchomością drogi publicznej brak jest potrzeby wkraczania na teren nieruchomości przy dokonywaniu cyklicznych oględzin tychże urządzeń.

W zakresie sukcesji prawnej uczestnika postępowania Sąd ustalił, iż z dniem 1 stycznia 1959 r., w wyniku realizacji zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 r. o numerze (...) w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakłady (...) oraz połączenia tego przedsiębiorstwa z przedsiębiorstwami podległymi Zarządowi Energetycznemu O. Centralnego, na podstawie protokołu z dnia 30 marca 1959 r., dokonano połączenia przedsiębiorstw państwowych poprzez przejęcie przez Zakłady (...) z siedzibą w W. Zakładu (...) z siedzibą w B. – wraz z majątkiem, uprawnieniami i zobowiązaniami. Zakład (...) z siedzibą w B. działał wówczas w ramach struktur Zakładów (...) jako podporządkowana jednostka organizacyjna na wewnętrznym, pełnym rozrachunku gospodarczym. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 14 lutego 1989 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt (...), przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w B., utworzone na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu nr (...) z dnia 16 stycznia 1989 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...) w B. oraz statutu przedsiębiorstwa z dnia 6 listopada 1989 r., wpisane zostało w rejestrze przedsiębiorców. Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. o numerze (...) w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w B. i przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w B. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa z dniem 12 lipca 1993 r. zdecydowano o podziale przedsiębiorstwa państwowego Zakładu (...) w celu wniesienia zorganizowanej części mienia do (...) S.A. w W. i przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w B. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) S.A. w B.. W załączniku do tegoż zarządzenia wskazano, iż do (...) S.A. Zakład (...) w B. przekaże stacje: B. (...) kV i E. (...)kV - w zakresie rozdzielności 220 kV i trafo (...) kV oraz linie 220 kV O. – E. i B. – R.o łącznej długości 145,9 km, przy czym szczegółowe granice przekazywanych składników określone zostały w protokole zdawczo-odbiorczym. Przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: Zakład (...) z siedzibą w B. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa o nazwie: Zakład (...) S.A. z siedzibą w B. dokonano zaś na podstawie ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz.U. Nr 16, poz. 69) oraz zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 r. (Nr 184/Org/93) i ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298 z późn. zm.) aktem przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, sporządzonym w formie aktu notarialnego w dniu 12 lipca 1993 r. przed notariuszem T. J. w Kancelarii Notarialnej w W., za numerem Repertorium (...), sprostowanym aktem notarialnym sporządzonym w dniu 28 lipca 1993 r. za numerem Repertorium (...). Wojewoda B. decyzją z dnia 21 grudnia 1993 r. o numerze(...) stwierdził, iż z dniem 5 grudnia 1990 r. przedsiębiorstwo Zakład (...) w B. z mocy prawa nabyło prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w S., o numerze (...), o powierzchni 14490 m ^{( ( 2))}, oraz prawo własności posadowionych tamże budynków i urządzeń. Na podstawie zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 30 czerwca 2007 r. umowy aportowego zbycia przedsiębiorstwa – w Kancelarii Notarialnej B. N. w B., za numerem Repertorium (...) – Zakład (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł tytułem wkładu niepieniężnego do tworzonej spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wydzielony ze swej struktury Zakład (...) - Oddział (...) w B. wraz z przysługującymi mu uprawnieniami i zobowiązaniami, a także służebnościami gruntowymi, w tym służebnościami polegającymi na zapewnieniu dostępu do urządzeń służących do doprowadzania prądu elektrycznego. W dniu 11 września 2008 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego wydał postanowienie w przedmiocie zmiany danych w Krajowym Rejestrze Sądowym dla podmiotu (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. (sygn. akt (...).KRS/(...)) w zakresie zmiany firmy przedsiębiorstwa na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B.. Ostatecznie w roku 2010 na mocy art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. doszło do połączenia spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. z (...) S.A. z siedzibą w L. poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą, tj. (...) S.A. z siedzibą w L..

Sąd Rejonowy wskazał, że instytucja służebności przesyłu wprowadzona została przepisami ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 116, poz. 731) – z dniem 3 sierpnia 2008 r. Wobec podniesionego przez uczestnika postępowania zarzutu zasiedzenia stwierdził, że brak przed dniem 3 sierpnia 2008 r. ustawowych uregulowań wprost wskazujących na służebność przesyłu nie oznacza, iż niemożliwym było wówczas zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej takiej służebności. W takim przypadku zastosowanie znajdą bowiem przepisy regulujące służebność gruntową - art. 285 § 1 k.c., art. 352 k.c. i art. 292 k.c. oraz przepis z art. 172 k.c., wedle którego – w brzmieniu nadanym przez ustawę z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321), obowiązującym od 1 października 1990 r. – posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość jako posiadacz samoistny nieprzerwanie od lat dwudziestu jeżeli uzyskał posiadanie w dobrej wierze, a jeżeli w złej – nieprzerwanie od lat trzydziestu. Uprzednio obowiązujące brzmienie art. 172 k.c. przewidywało terminy krótsze – wynoszące odpowiednio 10 lat w dobrej wierze i 20 lat w złej wierze, jednakże w przypadku, gdy bieg zasiedzenia rozpoczął się, ale nie zakończył przed 1 października 1990 r., zastosowanie mają terminy obecnie obowiązujące (art. 9 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny).

Wobec powyższego do nabycia przez zasiedzenia służebności gruntowej konieczne jest łączne spełnienie przesłanek: samoistnego posiadania służebności polegającej na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia oraz upływu odpowiedniego okresu czasu, którego długość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza. W przypadku zasiedzenia służebności bieg terminu zasiedzenia rozpoczyna się od dnia przystąpienia przez samoistnego posiadacza służebności do jej wykonywania, a więc do korzystania z urządzenia w zakresie odpowiadającym treści służebności. Odnosząc się do kwestii sukcesji prawnej przedsiębiorstwa przesyłowego, które obecnie jest właścicielem urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na położonej w S. – K. nieruchomości oznaczonej numerem (...), Sąd Rejonowy zważył, iż do chwili uchylenia z dniem 1 lutego 1989 r. art. 128 k.c. państwowe osoby prawne, w tym przedsiębiorstwa państwowe, uprawnienia związane z własnością wykonywały wyłącznie na rzecz Skarbu Państwa – jako jedynego dysponenta własności państwowej. Dotyczyło to również przedsiębiorstw energetycznych, które korzystały wówczas ze służebności przesyłu w ramach zarządu operatywnego mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art. 338 k.c. i nie mogły nabyć na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych. Po zniesieniu ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 3, poz. 11) zasady jednolitej własności państwowej przekształcenie prawa zarządu przysługującego państwowym osobom prawnym w stosunku do gruntów będących własnością Skarbu Państwa w prawo użytkowania wieczystego, a w stosunku do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach w prawo własności nastąpiło dopiero z dniem 5 grudnia 1990 r. – na mocy art. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz.U. Nr 79 poz. 464 z późn. zm.). Sąd I instancji podzielił przy tym wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, iż państwowa osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r. nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty, o ile wykaże swoje następstwo prawne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2015 r., III CSK 192/14, LEX nr 1666021).

Istotną kwestią dla rozstrzygnięcia o przedmiocie niniejszego postępowania pozostawał termin, od którego poprzednik prawny uczestnika postępowania przystąpił do wykonywania służebności gruntowej, odpowiadającej swą treścią wnioskowanej służebności przesyłu. Wobec przedstawionej przez (...) S.A. z siedzibą w L. dokumentacji wątpliwości Sądu Rejonowego nie budziło, iż pierwsze urządzenia służące do przesyłu energii, posadowione na przedmiotowej nieruchomości, zostały przekazane do użytku w dniu 31 grudnia 1968 r. Nie bez znaczenia pozostawało jednak, iż po tej dacie uczestnik postępowania kilkukrotnie przeprowadzał modernizacje i przebudowy linii – w tym obejmujące zmianę przebiegu linii, zastąpienie fragmentów linii liniami innego typu, czy likwidację części z urządzeń. W celu ustalenia, czy linie elektroenergetyczne obecnie istniejące na należącej do wnioskodawcy nieruchomości zostały urządzone w wykonaniu decyzji Prezydium Rady Narodowej Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury w S. z dnia 17 stycznia 1968 r., nr (...), i w jakiej części, a także czy prace modernizacyjne przeprowadzone po 31 grudnia 1968 r. doprowadziły do zmiany ich przebiegu lub wybudowania nowych, Sąd z urzędu dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu instalacji elektrycznych i telekomunikacji W. O..

Jak wynika ze sporządzonej przez biegłego opinii (k. 366-371), uzupełnionej następnie złożoną podczas rozprawy wyznaczonej na dzień 18 listopada 2015 r. opinią ustną (k. 398), do powstania nowych urządzeń i istotnej zmiany położenia linii elektroenergetycznych napowietrznych wyprowadzonych w 1968 r. ze stacji (...) kV w S. doszło na skutek przeprowadzonej w roku 1984 modernizacji linii. Wówczas to część z posadowionych tamże odcinków linii napowietrznych zastąpiono liniami kablowymi (podziemnymi), likwidując fragmenty dotychczasowych linii, przy czym przebieg nowopowstałych połączeń nie był zgodny z przebiegiem linii urządzonych w roku 1968. Kolejne natomiast przebudowy i modernizacje nie łączyły się ze zmianą przebiegu dotychczasowych linii bądź z powstaniem nowych, a polegały jedynie na wymianie kabli (w roku 1997) bądź demontażu linii nieczynnych (w roku 2002). W ustnej opinii uzupełniającej biegły sądowy, odnosząc się do zarzutów zgłoszonych do tej opinii przez pełnomocnika postępowania, wskazał, iż podczas modernizacji przeprowadzonej w roku 1984 trasa linii została zmieniona na odcinku od rozdzielni do pierwszych słupów, a ponadto dobudowano wówczas kolejną – dziewiątą – linię elektroenergetyczną (k. 398).

W ocenie Sądu dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności W. O. stanowił obiektywny wykaz zmian, jakie zostały dokonane na przestrzeni lat w posadowionych na nieruchomości wnioskodawcy urządzeniach służących do przesyłu energii elektrycznej. Zdaniem Sądu Rejonowego zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy prowadzi do konkluzji, iż istniejący obecnie stan posiadania i urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach należących do wnioskodawcy wykonywania służebności – z uwagi na rozbudowę sieci energetycznej, w tym modyfikacje istniejących linii – ostatecznie ukształtowany został nie wcześniej niż w roku 1984. W świetle powyższych okoliczności faktycznych Sąd I instancji uznał, że rozpoczęcie biegu zasiedzenia na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego mogło się rozpocząć najwcześniej z dniem 26 września 1984 r., czyli z momentem odbioru urządzeń elektroenergetycznych po modernizacji linii.

W dalszej kolejności rozstrzygnięcia wymagała kwestia istnienia dobrej lub złej woli po stronie posiadacza służebności w chwili jej objęcia w posiadanie, warunkująca długość okresu wymaganego do zasiedzenia prawa. Analiza zaoferowanych przez uczestnika postępowania dowodów z dokumentów nie nasuwa wątpliwości, iż ustaleni przez Sąd poprzednicy prawni (...) S.A. z siedzibą w L. nie legitymowali się uprawnieniem do korzystania z gruntu będącego własnością wnioskodawcy. Za taki tytuł nie może bowiem zostać uznana ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (DZ. U. Nr 28, poz. 256). Ustawa ta, w odróżnieniu od ustawy elektrycznej z dnia 21 marca 1922 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 1935 r., Nr 17, poz. 98), nie zawierała uregulowań odnoszących się do następstw usytuowania urządzeń na cudzym gruncie. Tym samym do dnia 6 lipca 1950 r. – czyli do daty wejścia w życie ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli – osoby mające odpowiednie upoważnienie właściwego zjednoczenia energetycznego i wykonujące obowiązki objęte zarządzeniem o powszechnej elektryfikacji wyposażone zostały w prawo wstępu na posesje i do budynków, dokonywania tam oględzin i pomiarów oraz wykonywania robót i zakładania urządzeń bez jakichkolwiek warunków. Skutki takiej regulacji złagodziła częściowo ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości (tekst jednolity: Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 654), która w art. 35 ustanowiła szczególny tryb wywłaszczania nieruchomości w razie zakładania i przeprowadzania na nieruchomości m.in. przewodów służących do przesyłania elektryczności. Kolejną, korzystną dla właściciela, zmianę wprowadziła ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (tekst jednolity: Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 z późn. zm.). A zatem od wejścia w życie ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości wejście na grunt mogło się odbywać wyłącznie zgodnie z tym uregulowaniem, tj. bądź po uzyskaniu decyzji wydanej w trybie art. 35 tej ustawy, bądź zgody właściciela nieruchomości.

Zdaniem Sądu Rejonowego za tytuł do korzystania z gruntu będącego własnością wnioskodawcy nie może zostać uznana decyzja Kierownika Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. z dnia 17 stycznia 1968 r. o numerze (...)o lokalizacji szczegółowej. Sąd Rejonowy odwołał się do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2008 r. (IV CSK 410/07), iż poprawność prowadzenia procesu budowlanego nie ma wpływu na kwalifikację posiadania z punktu widzenia dobrej lub złej wiary.

W rozpoznawanej sprawie (...) S.A. z siedzibą w L. nie przedłożyła decyzji przemawiających za uznaniem, iż którykolwiek z poprzedników prawnych tej spółki pozostawał uzasadnionym przekonaniu, iż przysługuje mu uprawnienie do dysponowania terenem nieruchomości położonej w S. - K., oznaczonej obecnie numerem (...), w zakresie urządzenia nowej linii elektrycznej i konwersji fragmentów istniejących tamże linii napowietrznych na linie podziemne z jednoczesną zmianą tras tychże urządzeń przesyłowych. Decyzja Kierownika Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. z dnia 17 stycznia 1968 r. o numerze (...) o lokalizacji szczegółowej, ustalającej lokalizację szczegółową inwestycji, nie rozstrzygała o uprawnieniach do gruntu i nie stanowiła podstawy do późniejszych zmian przebiegu urządzeń elektroenergetycznych. Mając zatem na uwadze, iż uczestnik postępowania nie wykazał, by w chwili przystąpienia do korzystania z nieruchomości jego poprzednik prawny dysponował decyzją pozwalającą na przyjęcie dobrej wiary przedsiębiorstwa przesyłowego, przypisać należało mu złą wiarę.

W tym stanie rzeczy do zasiedzenia na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości położonej w S. – K., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) – związanej z posadowionymi tamże napowietrznymi i podziemnymi urządzeniami służącymi do przesyłu energii – dojść mogło z upływem dnia 26 września 2014 r. (z upływem lat 30 od daty sporządzenia protokołu odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych i po kapitalnym remoncie – k. 31). Bieg terminu zasiedzenie przerwany został jednak na skutek złożenia w dniu 15 stycznia 2014 r. przez H. W. pisma procesowego inicjującego niniejsze postępowania, wobec czego podniesiony przez uczestnika postępowania zarzut zasiedzenia służebności gruntowej, odpowiadającej swą treścią wnioskowanej służebności przesyłu, uznać należało za niezasadny.

Wobec poczynionych ustaleń faktycznych zasadność wniosku inicjującego niniejsze postępowanie pod względem spełnienia przesłanek z art. 305 ¹ k.c. i art. 305 ² k.c. nie mogła budzić wątpliwości. Trasy przebiegu poszczególnych linii energetycznych przebiegających przez należącą do wnioskodawcy nieruchomość o numerze geodezyjnym (...), jak też posadowienie wsporników tychże linii, wyznaczone zostały w szkicu stanowiącym załącznik do opinii sporządzonej w miesiącu marcu 2015 r. przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości mgr inż. Z. P. (k. 282) i nie były sporne pomiędzy zainteresowanymi w niniejszej sprawie.

W celu ustalenia stref oddziaływań każdej z linii elektroenergetycznej Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu instalacji elektrycznych. W opinii z dnia 21 września 2014 r. (k. 188-190) biegły sądowy z zakresu instalacji elektrycznych i telekomunikacji W. O., wskazał, iż szerokość strefy oddziaływania (pasa ochronnego) urządzeń elektroenergetycznych linii napowietrznej wynosi po 3,95 m w obie strony, licząc od osi geometrycznej linii SN, natomiast przy linii kablowej podziemnej szerokość te strefy wynosi: w przypadku pojedynczej linii kablowej – 0,8 m w obie strony, licząc od osi toru, w przypadku linii podwójnej – 1,46 m w obie strony, w przypadku linii potrójnej – 2,32 m w obie strony, w przypadku linii poczwórnej – 3,17 m w obie strony, w przypadku pięciu linii – 4,03 m w obie strony, zaś dla sześciu linii – 4,88 m w obie strony. Biegły wskazał przy tym, iż droga dojazdowa do stanowisk słupowych, linii kablowych i nadziemnych może być niezbędna wyłącznie w sytuacjach awaryjnych lub ewentualnych konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń i słupów. Z opinii biegłego sporządzonej w dnia 1 czerwca 2015 r. (k. 337-339) jednoznacznie wynikało, iż szerokość wskazanych przez niego uprzednio pasów ochronnych odpowiada zarazem szerokości pasów technologicznych – koniecznych dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych. W ocenie Sądu sporządzone przez biegłego W. O. opinie zasługiwały na uwzględnienie – jako jasne, rzeczowe i wewnętrznie spójne.

W celu ustalenia wysokości należnego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości Z. P.. W opinii z dnia 11 marca 2015 r. biegły wskazał, iż na aktualną wartość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia przedmiotowej służebności przesyłu na należącej do wnioskodawcy nieruchomości położonej w S. – K., oznaczonej numerem geodezyjnym (...), składają się dwa elementy, mianowicie wysokość wynagrodzenia za zmniejszenie wartości nieruchomości oraz wysokość wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości gruntowej na przyszłość, przy czym wartość każdego z tych elementów biegły określił osobno zarówno w odniesieniu do opłaty jednorazowej, jak i opłaty cyklicznej – rocznej. Wartości wynagrodzenia określone zostały w oparciu o wartość rynkową obciążonej nieruchomości dla optymalnego (aktualnego) sposobu użytkowania. Wartość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu oszacował stosując podejście porównawcze i metodę porównywania parami, przy czym z uwagi na brak możliwości określenia wartości rynkowej służebności przesyłu ani rynkowego wpływu służebności na wartość działki nią obciążonej, wartość służebności biegły oszacował jako iloczyn powierzchni wykorzystywanego gruntu i wartości rynkowej jednostki powierzchni gruntu nieruchomości obciążonej, z uwzględnieniem innych elementów wpływających na wartość wycenianego prawa. Wskazana przez biegłego sądowego wartość wynagrodzenia była proporcjonalna do stopnia ingerencji uczestnika postępowania w treść prawa własności właściciela i nie przekraczała wartości nieruchomości. W ocenie Sądu opinia sporządzona przez Z. P. jest rzetelna, fachowa i wykonana z dużą wiedzą osoby zajmującej się tą tematyką – specjalisty w swej dziedzinie.

Z uwagi na powyższe, działając na podstawie art. 305 ¹ k.c. i art. 305 ² k.c., Sąd orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis z art. 520 § 3 zdanie 1 k.p.c. oraz art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 2 ust. 2 i w zw. z art. 113 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, mając przy tym na uwadze tę okoliczność, iż interesy zainteresowanych w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem są sprzeczne.

Apelację od powyższego postanowienia złożył uczestnik postępowania, zaskarżając je w części:

- w zakresie punktu I – ustanawiającego służebność przesyłu polegającą na prawie posadowienia w pasie gruntu na działce nr (...) położonej w S. – (...) odcinków linii napowietrznych średniego napięcia wraz ze stanowiskami słupowymi oraz prawie usuwania awarii, dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji oraz przebudowy, jak też prawie dostępu do tych urządzeń poprzez wjazd i wejście na oznaczony pas,

- w zakresie punktu II, mocą którego ustanowiono wynagrodzenie ponad kwotę 21,30 zł płatną rocznie,

- w zakresie punktów IV oraz V orzekającego o obowiązku zwrotu przez uczestnika postępowania kosztów postępowania na rzecz wnioskodawcy H. W. oraz tytułem brakujących wydatków na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sokółce .

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a.  art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny stanu faktycznego i dowodów w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania dotyczących podniesionego przez uczestnika postępowania zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu, co miało wpływ na wynik postępowania,

b.  art. 520 § 3 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i zobowiązanie uczestnika postępowania do zwrotu kosztów postępowania w kwocie przewyższającej stopień, w jakim uczestnik postępowania uległ żądaniu wnioskodawcy,

II.  naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest:

a)  art. 172 k.c. w zw. z art. 352 k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. i art. 305 ¹ k.c. poprzez ich niezastosowanie, wskutek czego Sąd nie uwzględnił rozstrzygając postępowanie, że wniosek jest w całości nieuzasadniony z uwagi na fakt, iż uczestnik postępowania dysponuje tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w postaci zasiedzianej służebności w zakresie napowietrznych odcinków linii średniego napięcia, a co za tym idzie wniosek o ustanowienie służebności przesyłu jest w tej części nieuzasadniony,

b)  art. 7 k.c. w zw. z art. 234 k.p.c. poprzez ich niewłaściwą wykładnię i uznanie, że pomimo że według ustaleń Sądu uczestnik postępowania korzystał z nieruchomości wnioskodawcy począwszy od daty wejścia w posiadanie służebności aż do daty złożenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu w styczniu 2014 roku, to jednak mimo to nie dało to podstawy do oceny przez Sąd, że w takiej sytuacji poprzednik prawny uczestnika postępowania wszedł również w posiadanie służebności w dobrej wierze, a co za tym idzie zasiedział służebność przesyłu w dobrej wierze i dysponuje trwałym tytułem do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy i wniosek o ustanowienie służebności przesyłu zasługuje na oddalenie w części dotyczącej napowietrznych odcinków linii średniego napięcia.

Wskazując na powyższe, apelujący wnosił o:

1. zmianę postanowienia poprzez ustanowienie służebności przesyłu w odniesieniu do 6 podziemnych linii kablowych za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 710 zł, ewentualnie płatnym rocznie w kwocie 21,30 zł i oddalenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu w odniesieniu do 5 odcinków napowietrznych linii średniego napięcia oraz wynagrodzenia z tego tytułu, tj. kwoty 107,46 zł,

2. zasądzenie kosztów procesowych za instancję odwoławczą, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odpowiedź na apelację złożył wnioskodawca, wnosząc o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od uczestnika postępowania na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew argumentacji skarżącego, Sąd I instancji poczynił w przedmiotowej sprawie niewadliwe ustalenia faktyczne i dokonał prawidłowej, odpowiadającej wymogom wskazanym w przepisie art. 233 § 1 k.p.c. oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd Rejonowy wyjaśnił wszystkie okoliczności niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy i wbrew przekonaniu skarżącego nie dopuścił się naruszenia powołanych w apelacji przepisów postępowania, ani przepisów prawa materialnego. Na aprobatę zasługuje rozstrzygnięcie zarówno w kwestii zakresu i treści ustanowionej służebności przesyłu, jak i wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności oraz warunków płatności tegoż wynagrodzenia.

Nie sposób skutecznie zarzucić Sądowi I instancji naruszenia dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. w zakresie oceny zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu. Sąd Okręgowy zaznacza, że zgodnie z poglądem prezentowanym w orzecznictwie, wytknięcie wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadne wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 k.p.c. zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej. Nie stanowi on więc właściwej płaszczyzny do krytyki trafności przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku ustaleń faktycznych, ani oceny prawnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13, LEX nr 1483572). Błędy merytoryczne i prawne uzasadnienia mogą być przedmiotem zaskarżenia jedynie w ramach zarzutów naruszenia określonych przepisów prawa materialnego lub przepisów postępowania dotyczących rozpoznawanego sporu, a nie przez zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., który wymaga wykazania, że kwestionowane uzasadnienie nie zawiera wszystkich elementów określonych w tym przepisie oraz wskazania wpływu zarzucanych wadliwości na wynik sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2005 r., V CK 642/04, LEX nr 187098). W tej sprawie, wbrew przekonaniu skarżącego, uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia odpowiada wymogom stawianym przez powołaną wyżej regulację i z tego względu, mogło zostać poddane ocenie przez Sąd Odwoławczy.

Nie budziła w ocenie Sądu Okręgowego wątpliwości prawidłowość stanowiska Sądu I instancji w zakresie zgłoszonego przez skarżącego zarzutu zasiedzenia z dniem 31 grudnia 1978 r. służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania – Skarb Państwa w zakresie fragmentów linii napowietrznych S. G., Z., C., O., S. na nieruchomości, będącej obecnie własnością wnioskodawcy. Możliwość taka, przed nowelizacją kodeksu cywilnego dokonaną ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 116, poz. 731), która wprowadziła do polskiego systemu prawnego służebność przesyłu (art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c.), została w sposób jednolity przesądzona w judykaturze i co do zasady nie była w niniejszej sprawie kwestionowana. Zebrany materiał dowodowy nie pozwalał jednakże na przyjęcie, iż uczestnik postępowania dysponuje tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w postaci zasiedzianej służebności w zakresie napowietrznych odcinków linii średniego napięcia, co czyniłoby wniosek H. W. o ustanowienie służebności przesyłu w tej części nieuzasadnionym.

Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, iż w sprawie zostało należycie wykazane, że pierwsze urządzenia elektroenergetyczne posadowione na nieruchomości, której właścicielem jest obecnie H. W., zostały przekazane do użytku w dniu 31 grudnia 1968 r., jednakże do powstania nowych urządzeń i istotnej zmiany położenia linii elektroenergetycznych napowietrznych wyprowadzonych w 1968 roku ze stacji (...)kV w S. doszło na skutek przeprowadzonej w 1984 roku modernizacji linii. Wówczas to część z posadowionych tamże odcinków linii napowietrznych zastąpiono liniami kablowymi (podziemnymi), likwidując fragmenty dotychczasowych linii, a przebieg nowopowstałych połączeń nie był zgodny z przebiegiem linii wybudowanych w 1968 roku, co potwierdzała opinia biegłego sądowego z zakresu instalacji elektrycznych i telekomunikacji W. O.. Podczas modernizacji przeprowadzonej w 1984 roku trasa linii została zmieniona na odcinku od rozdzielni do pierwszych słupów, ponadto dobudowano wówczas kolejną – dziewiątą – linię elektroenergetyczną.

Podkreślenia zatem wymaga, że przebieg posadowionych w 1968 roku napowietrznych linii elektroenergetycznych, odzwierciedlony na kopii mapy inwentaryzacyjnej na kartach 32 i 33 akt sprawy, nie odpowiada obecnemu przebiegowi urządzeń przesyłowych. W wykonaniu decyzji Kierownika Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. z dnia 17 stycznia 1968 r. o numerze (...) o lokalizacji szczegółowej ustalona została lokalizacja szczegółowa 8 odcinków napowietrznych linii elektroenergetycznych SN. W protokole odbioru technicznego i przekazania do użytku z dnia 31 grudnia 1968 r. stwierdzono dokonanie odbioru 9 odcinków linii SN. W protokole odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji robót inwestycyjnych po kapitalnym remoncie, sporządzonym w dniu 26 września 1984 r., wskazano na przebudowę 8 odcinków napowietrznych linii elektroenergetycznych SN na linie kablowe. Przebieg odcinków napowietrznych linii elektroenergetycznych na kopii mapy inwentaryzacyjnej z 1968 roku jest różny od przebiegu odcinków linii kablowych, którymi zastąpiono linie napowietrzne, zmianie uległa też liczba linii elektroenergetycznych (obecnie 5 linii), w wyniku modernizacji zostały wybudowane całkowicie nowe urządzenia. Nie można więc przyjąć, że obecny przebieg linii napowietrznych jest tożsamy z tym, który miał miejsce w 1968 roku, skoro – jak wynika z opinii biegłego sądowego W. O. linii jest mniej i mają inny przebieg. Stąd też podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, iż mając na uwadze obecny przebieg urządzeń przesyłowych na nieruchomości wnioskodawcy, rozpoczęcie biegu zasiedzenia na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego mogło nastąpić najwcześniej z dniem 26 września 1984 r., czyli z momentem odbioru urządzeń elektroenergetycznych po modernizacji linii.

Sąd I instancji trafnie też przyjął, iż w świetle materiału dowodowego, jakim dysponował w sprawie, uczestnikowi postępowania (jego poprzednikowi prawnemu) nie można przypisać dobrej wiary w posiadaniu nieruchomości wnioskodawcy, na której posadowione zostały urządzenia elektroenergetyczne. Uczestnik postępowania nie wykazał, aby jego poprzednicy prawni przy wznoszeniu tych urządzeń legitymowali się zgodą właściciela na wejście na nieruchomość i posadowienie na niej urządzeń przesyłowych. Istotnie wynikające z art. 7 k.c. domniemanie wprowadza w zasadach dowodzenia zmiany, gdyż ustalając fakt dobrej wiary, zwalnia z konieczności jej udowodnienia jedną stronę, a obarcza ciężarem dowodu stronę przeciwną, tym niemniej już same twierdzenia uczestnika postępowania w tej sprawie uzasadniały przyjęcie, że doszło do obalenia domniemania prawnego dobrej wiary (art. 234 k.p.c.) w objęciu w posiadanie przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania nieruchomości wnioskodawcy.

Zaznaczyć należy, że kwestia dobrej wiary w kontekście zasiedzenia służebności przesyłu (i służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu) przez przedsiębiorcę przesyłowego jest przedmiotem bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego. Sąd Okręgowy podziela pogląd judykatury, iż dobra wiara zasiadującego posiadacza występuje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2014 r., II CSK 472/13, LEX nr 1476956, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2013 r., V CSK 320/12, LEX nr 1391372), zaś poprawność prowadzenia procesu budowlanego, nie ma wpływu na kwalifikację posiadania z punktu widzenia dobrej lub złej wiary (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., IV CSK 410/07, LEX nr 445289). Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. (III CZP 76/15, LEX nr 1958100, Biul.SN 2015/11/10) wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze.

Uczestnik odwoływał się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2012 r. (II CSK 120/12, LEX nr 1267161), będącego przejawem tendencji do bardziej liberalnej interpretacji pojęcia dobrej wiary, którego to stanowiska Sąd Okręgowy nie podziela. Sąd Najwyższy przyjął w nim, że „państwowe osoby prawne, które w okresie przed dniem 31 stycznia 1989 r., w wyniku realizacji inwestycji przesyłowych, przebiegających przez nieruchomości nie należące do przedsiębiorstwa przesyłowego, co do których wydane były decyzje administracyjne o przebiegu linii przesyłowej i pozwolenia budowlane, objęły w dobrej wierze posiadanie służebności, jako korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności (art. 172 § 1 w związku z art. 292 i art. 352 k.c.)". Argumenty leżące u podstaw takiej oceny zostały uznane za nieprzekonujące również w powołanej wyżej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 76/15 - jako że pozwolenie na budowę jest aktem niezbędnym do legalnego zrealizowania zamierzeń inwestycyjnych na nieruchomości, ale nie wynika z niego jakikolwiek tytuł prawny do władania cudzą nieruchomością w zakresie jej wykorzystania na cele budowlane i dalszego korzystania ze wzniesionych na niej urządzeń. Tytuł taki musi być uzyskany na podstawie umowy albo stosownego orzeczenia, względnie przez zasiedzenie. Posiadacz, który wie, że dysponuje decyzją wydaną w procesie budowlanym, która nie może wykreować tytułu do cudzej nieruchomości w postaci służebności o treści służebności przesyłu, nie może być uznany za posiadacza służebności w dobrej wierze, a więc takiego, który w sposób usprawiedliwiony, choć błędny, jest przekonany, że jego posiadanie służebności jest legalne.

W konsekwencji Sąd Rejonowy niewadliwie przyjął, że do zasiedzenia w złej wierze służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy położonej w S. – K., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego mogło dojść po wykazaniu trzydziestoletniego okresu posiadania służebności - z dniem 26 września 2014 r. Bieg terminu zasiedzenie został jednakże przerwany na skutek złożenia w dniu 15 stycznia 2014 r. przez H. W. wniosku w niniejszej sprawie. Czyniło to zasadnym wniosek o ustanowienie służebności przesyłu w trybie art. 305 ² § 2 k.c.

Sąd Okręgowy podziela także stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie zasądzenia na rzecz wnioskodawcy okresowego, płatnego co roku wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Wskazać należy, że ustawa nie określa, czy wynagrodzenie to ma mieć charakter jednorazowy czy okresowy, co oznacza uprawnienie sądu do wyboru ekwiwalentnego świadczenia na rzecz właściciela. W związku z tym przyjmuje się, że wynagrodzenie powinno być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, zmniejszenia jej wartości (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2013 r., IV CSK317/12, LEX nr 1308150).

Odnosząc się końcowo do postanowienia Sądu Rejonowego w zakresie kosztów postępowania w I instancji wskazać trzeba, że wbrew przekonaniu uczestnika postępowania Sąd ten nie naruszył dyspozycji art. 520 § 3 k.p.c. uznając, że w sprawie niniejszej mieliśmy do czynienia ze sprzecznością interesów zainteresowanych. Nie budziło bowiem wątpliwości, że uczestnik postępowania kwestionował żądanie wnioskodawcy co do zasady, powołując się na zarzut zasiedzenia służebności. W takim stanie rzeczy, skoro wniosek dotyczący ustanowienia służebności przesyłu został uwzględniony, zasadne było obciążenie uczestnika postępowania kosztami tego postępowania.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. uznając, że interesy zainteresowanych były w tej sprawie sprzeczne, a przegrywającym sprawę w rozumieniu art. 520 § 3 k.p.c. jest uczestnik postępowania, którego wnioski zostały oddalone. Wysokość kosztów zastępstwa prawnego należnych wnioskodawcy - 240 zł, została ustalona w oparciu o § 5 pkt 3 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).