Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Krupińska

Protokolant Anna Matwiejuk

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2013 roku w Białymstoku

sprawy H. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania H. P. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 7 grudnia 2012 roku Nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje H. P. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego poczynając od 17 listopada 2012 roku.

II.  Ustala, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt V U 35/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 07 grudnia 2012 roku wydaną na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych /Dz.U. Nr 120, poz. 1252 z późn. zm./, oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /Dz.U. 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm./ Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. po rozpatrzeniu wniosku H. P. (1) z dnia 16 listopada 2012 roku odmówił jej przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego. W uzasadnieniu podniósł, iż świadczenie to nie przysługuje wnioskodawczyni, ponieważ w dniu rozwiązania stosunku pracy /30 kwietnia 2012 roku/ udowodniła ona okresy ubezpieczenia wynoszące łącznie 34 lata, 11 miesięcy i 2 dni, w tym okresy składkowe w wymiarze 31 lat, 3 miesięcy i 10 dni; okresy nieskładkowe w wymiarze 3 lat, 3 miesięcy oraz okres pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 03 czerwca 1977 roku do dnia 24 października 1977 roku w wymiarze 4 miesięcy i 22 dni. Organ rentowy nie uwzględnił natomiast pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w miejscowości J. w okresie od 25.10.1974 roku do 02.06.1977 roku oraz od 25.10.1977 roku do dnia 01.11.1977 roku, ponieważ w spornym okresie wnioskodawczyni kontynuowała naukę w Liceum Mechanicznym w B., tj. w odległości ok. 80 km od miejsca zamieszkania i położenia gospodarstwa rolnego, a zatem jej stałym zajęciem była nauka w szkole.

Od powyższej decyzji H. P. (1)złożyła odwołanie, w którym wskazywała na niesłuszne niezaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym w okresach wakacji: od dnia 30.06.1975 roku do 31.08.1975 roku i od 30.06.1976 roku do 31.08.1976 roku w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie od wspomnianej wyżej decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 5) ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych /Dz.U. Nr 120, poz. 1252 z późn. zm./, prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która: do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn. Jednocześnie ut. 3 tego przepisu stanowi, iż świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż H. P. (1) spełnia wszystkie ustawowo określone przesłanki do uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego za wyjątkiem wymaganego okresu uprawniającego do emerytury – 35 lat.

Poza sporem pozostaje też fakt, iż organ rentowy zaliczył odwołującej do wymienionego wyżej okresu także okres świadczonej przez nią pracy w gospodarstwie rolnym jej rodziców, położonym w miejscowości J., w okresie od dnia 03 czerwca 1977 roku do dnia 24 października 1977 roku, tj. od chwili ukończenia przez H. P. (1) szkoły średniej do momentu wymeldowania się i zaprzestania zamieszkiwania we wspomnianej miejscowości. Łącznie zaliczony przez organ rentowy okres wynosił zatem 34 lata, 11 miesięcy i 2 dni.

Spór dotyczył natomiast zaliczenia okresu pracy odwołującej w gospodarstwie rolnym rodziców w okresach wakacyjnych jej nauki w Liceum Mechanicznym w B., tj. od dnia 30.06.1975 roku do 31.08.1975 roku i od 30.06.1976 roku do 31.08.1976 roku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się jako okresy składkowe przypadające przed dniem 1 lipca 1977 roku okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia oraz przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W orzecznictwie ugruntował się już pogląd, że o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno – rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U z 2008 r. nr 50, poz. 291 z późn. zm.) oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Zdaniem Sądu Okręgowego organ rentowy niezasadnie nie zaliczył H. P. (1) do wymaganych 35 lat jej pracy na gospodarstwie rolnym w wymienionych wyżej okresach wakacyjnych.

W tym zakresie Sąd dał bowiem wiarę zeznaniom zarówno samej odwołującej, przesłuchanej w charakterze strony, jak i potwierdzających jej relację zeznaniom świadków zawnioskowanych w niniejszej sprawie. Z zeznań E. M. /e-protokół z dnia 19.02.2013 roku, 00:18:17 – 00:26:06/ i G. M. /e-protokół z dnia 04.04.2013 roku, 00:01:59 – 00:07:00/ jednoznacznie wynika, że odwołująca w wymienionym wyżej okresie pracowała w należącym do jego rodziców gospodarstwie rolnym położonym w miejscowości J., przy czym była to praca z pewnością przekraczająca 4 godziny dziennie. Zarówno odwołująca, jak i świadkowie – jej sąsiedzi z tej samej miejscowości – zgodnie opisali, iż wspomniane gospodarstwo obejmowało powierzchnię ponad 4 ha, na których uprawiano tytoń i buraki. Hodowano też kaczki i gęsi. Odwołująca nie ukrywała, że była najstarsza z rodzeństwa, a świadkowie dodawali, iż w każde wakacje przyjeżdżała ona do domu, nie opuszczała go i pracowała jak wszyscy inni – dorośli – domownicy, co tym bardziej uprawdopodobnia jej oświadczenia. Odwołująca dokładnie też opisała, iż wszyscy zajmowali się pracami polowymi – sadzeniu tytoniu, motykowaniu, obsypywaniu, saletrowaniu, obrywaniu pędów i sznurowaniu – była to praca przez całe wakacje, a rodzina nie miała innego źródła dochodu. Potwierdzili to wspomniani świadkowie, posiadający w bezpośrednim sąsiedztwie łąkę i będący dobrze zorientowani co do upraw innych mieszkańców wsi.

W ocenie Sądu zeznania świadków są spójne i logiczne, a zatem nie ma podstaw, by odmówić im wszystkim waloru wiarygodności.

Organ rentowy powoływał się wprawdzie na wyrok SN z dnia 03.07.2001 roku, zgodnie z którym „stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga. Dlatego wymogiem jest zamieszkiwanie w pobliżu gospodarstwa rolnego, co zapewnia dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie. Warunkom tym nie odpowiada pomoc w pracach rolniczych osób uczących się w szkołach położonych w innej miejscowości niż gospodarstwo rolne. Nie wykonują one bowiem stałej pracy w gospodarstwie, gdyż stałym ich zajęciem jest nauka w szkole. Mogą jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w czasie wolnym od zajęć szkolnych” /II UKN 466/00/. Zdaniem Sądu orzeczenie to nie ma adekwatnego przełożenia na realia niniejszej sprawy. Odwołująca nie świadczyła bowiem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jednocześnie ucząc się w szkole i dojeżdżając, ale w okresach wakacyjnych, gdy każdego roku przez ponad dwa miesiące była wyłącznie w domu i pracowała tak jak inni domownicy w wymiarze z pewnością przekraczającym 4 godziny dziennie. Dodatkowo przemawia za tym fakt, iż praktyki odbywała w maju, a zatem wakacje odwołująca mogła poświęcić wyłącznie pracy na gospodarstwie. Należy przy tym zaznaczyć, że podobnie ujął to SN w wyroku z dnia 19 grudnia 2000 roku /II UKN 155/00, Lex nr 46840/ stwierdzając, że przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych (art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.). Sąd Okręgowy pogląd ten podziela zaś w całości.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc odwołanie należało uwzględnić, zmienić zaskarżoną decyzję i orzec jak w sentencji.

Poza tym Sąd Okręgowy przyjął, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zgodnie z art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Należy podkreślić, że materiał dowodowy był niewystarczający do zaliczenia spornego okresu pracy w gospodarstwie rolnym. Przepisy regulujące postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przed Sądem stwarzają większe możliwości dowodowe (art. 477 ⁸ kpc i nast.) oraz nie zawierają ograniczeń w stosunku do regulacji ogólnej postępowania dowodowego (art. 235-309 kpc).

Sąd po wykorzystaniu możliwości dowodowych przesłuchał odwołującą oraz świadków i na tej podstawie ustalił ostatecznie sporne okoliczności uznając, że w tych okolicznościach odwołanie było uzasadnione.